به احتمال زیاد برای شماهم پیش آمده است که تنها برای دیدن ساعت، نگاهی به صفحه گوشی خود بی‌اندازید، سپس با دیدن یک نوتیفیکیشن جدید به سراغ شبکه‌های اجتماعی رفته و چند ساعتی را صرف آن‌ها کنید؛ اما اگر از چنین وضعیتی ناراحت هستید باید چه کاری انجام دهید؟!
چرا باید قدرت تمرکز خود را افزایش دهیم؟
یکی از اساسی‌ترین نکته‌ها جهت دست‌یابی به موفقیت، بالا بردن قوه تمرکز می‌باشد؛ اما در جامعه امروزی و دنیای مدرن، که سرشار از عوامل درونی و بیرونی برای حواس پرتی است، تمرکز کردن روز به روز مشکل ترمی‌شود. به نوعی می‌توان گفت معیار موفقیت در این دوره «توجه» می‌باشد چرا که هرکسی توجه افراد بیشتری را جلب کند موفق‌تر خواهد بود.
به همین دلیل است زمانی که تصمیم می‌گیریم به سراغ خواندن یک کتاب برویم، پیامی از سمت یک دوست در واتساپ، نوتیفیکیشن پست جدیدی در اینستاگرام یا حتی جستجوی کوچکی در گوگل باعث از دست رفتن چندین ساعت از وقت ما می‌شود.
ساختارهای شبکه‌های اجتماعی، نرم افزارها و وبسایت‌ها به این گونه هستند که مخاطب را بیشتر درگیر کنند و هر لحظه توجه افراد را به سوی خود جلب کنند. برای مثال طبق گزارشی که سرویس ارسال نوتیفیکیشن نجوا در سال ۹۸ منتشر کرد بیش از ۹ میلیارد نوتیفیکیشن تنها برای کاربران پنج هزار کسب‌وکاری که از آن استفاده می‌کردند ارسال شده است!
علاوه بر این، عامل‌های درونی بسیاری نیز در تمرکز و توجه تاثیر گذار هستند که کنترل آن‌هامقداری دشوارتر از عوامل بیرونی است. اما این یک جنگ نابرابر برای دزدین حواس ما نیست؛ چرا که شخص ما تا حد زیادی توانایی مدیریت شرایط را دارد. در این مقاله بهترین راه و روش‌ها برای افزایش تمرکز و توجه معرفی می‌شوند؛ تا با بهره گیری از آن‌ها کیفیت زندگی خود را افزایش داده و متمرکز عمل کنید.
۷ راه موثر برای تقویت تمرکز و قدرت ذهن
همانطور که اشاره شدحواس پرتی‌ها به عوامل درونی و بیرونی وابسته می‌باشند. مدیریت عوامل بیرونی تقریبا کار ساده‌ای است؛ برای این عمل کافی است نوتیفیکیشن‌های غیر ضروری خود را ببندید، در مواقع کار یا مطالعه و… تلفن همراه خود را در حالت سکوت قرار دهید و سعی کنید همیشه مرتب و منظم زندگی کنید. سپس برای اینکه روی عوامل درونی تاثیر بیشتری بگذارید و تمرکز خود را تقویت کنید از روش‌های زیر کمک بگیرید:
۱. ورزش کنید
تقریبا تمام پزشکان و منابع مرتبط، اعتبار جمله‌ی «عقل سالم در بدن سالم» را تایید می‌کنند! پس اگر می‌خواهید ذهنی قوی‌تر داشته باشید و تمرکز، توجه و حافظه خود را تقویت کنید حتما جایگاه ورزش روزانه را، در برنامه خود پر رنگ کنید.
این مورد بدین معنی نیست که حتما به یک ورزشکار حرفه‌ای تبدیل شوید؛ می‌توانید ورزش‌های مورد علاقه خود را به صورت تفریحی و گروهی انجام دهید تا از فواید بی‌شمار آن بهره‌مند شوید. خوشبختانه امروزه با تنوع گسترده‌ای در ورزش‌ها روبرو هستیم و با تبدیل ورزش‌ها به بازی می‌توان به تفریح، بهبود سلامت و افزایش تمرکز دست یافت.
افزون بر گزینه ذکر شده، یک فعالیت بدنی سبک یا تمرین ورزشی ساده (همچون دراز نشست یا بارفیکس و…) پیش از فعالیت‌های مهمی همچون حضور در یک قرار مهم، شروع یادگیری یا پیش از امتحان مدرسه، تاثیرچشم گیری در افزایش تمرکز دارد.
حتی می‌توانید فراتر از این عمل کرده و به پیاده روی در یک محیط مناسب بروید؛ اما اگر چنین قصدی داشتید فراموش نکنید که انرژی زیادی را صرف ورزش کردن نکنید چرا که احتمالا تاثیری برعکس خواهد داشت. تنها کاری که لازم است انجام دهید یک فعالیت بدنی کوتاه، سریع و بدون خستگی است.
۲. از مدیتیشن استفاده کنید
مدت‌هاست که مدیتیشن به عنوان روشی محبوب برای افزایش تمرکز، تقویت حافظه و بهبود سلامت ذهنی و جسمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس اگر به ورزش و فعالیت‌های جسمی چندان علاقه‌مند نیستید یا زمان کوتاهی در اختیار دارید، حتما از تمرین‌های مدیتیشن استفاده کنید.
محبوبیت روز افزون قاعده‌های مدیتیشن غیر قابل انکار است؛ چرا که افراد بسیاری مدیتیشن را رمز موفقیت خود معرفی کرده‌اند و نرم افزارها، وبسایت‌ها و مکان‌های بسیاری برای آموزش مدیتیشن ایجاد شده‌اند.
مدیتیشن در کوتاه مدت و هم در بلند مدت بر روی حافظه، تمرکز، سلامت و مهارت‌های یادگیری و… تاثیر گذار است. برای مثال با انجام تمرین‌های مدیتیشن از عوامل حواس پرتی فاصله گرفته و می‌توانید بر روی کاری که حائز اهمیت است تمرکز کنید. دستاوردهای طولانی مدت نیز شامل افزایش تمرکز، بهبود کارکرد مغز و سلامت بدن می‌شود.
برای انجام تمرین‌های مدیتیشن تنوع بسیارگسترده‌ای در تکنیک‌ها، روش‌ها و حتی زمان مورد نیاز در اختیار شماست؛ برای مثال روش‌های مختلفی مانند مدیتیشن با تنفس، مدیتیشن با شمع، مدیتیشن با قهوه، مدیتیشن با شکلات و… وجود دارند که می‌توانید با امتحان کردنشان مناسب‌ترین راه را با درنظر گرفتن خصوصیات خود پیدا کنید و از تاثیرات آن شگفت‌زده شوید!
همچنین در صورتی که نمی‌توانید به تنهایی مدیتیشن کنید یا اصول آن را بیاموزید، تنها کافی است با یک جستجو و تحقیق به سراغ مربیِ متناسب با شرایط خود بروید یا همراه دوستان خود و به صورت گروهی مدیتیشن کنید.
۳. پیش از انجام کارها، فضاسازی کنید
انجام هرکاری شایسته ایجاد فضا و احساس مناسب آن است. پیش از انجام هرکاری چند دقیقه‌ای مدیتیشن کنید و ذهن خود را از مسائل دیگر خالی کنید؛ علاوه بر این می‌توانید استایل به خصوصی برای انجام هرکاری تعریف کنید. برای مثال اگر با وسایل آزمایشگاهی سروکار دارید حتما لباس و تجهیزات آزمایشگاهی استفاده کنید یا اگر قصد مطالعه دارید با روشن کردن چراغ مطالعه، نشستن پشت میز مطالعه، لمس کتاب و… فضای مورد نیاز را آماده کنید.
اگر هم می‌خواهید به بازی «اتاق فرار» یا حل معماها بپردازید، حتما ذهن خود را با یافتن پاسخ معمای ساده آماده کنید تا شانس موفقیت خود را افزایش دهید!
۴. برنامه ریزی را فراموش نکنید
در بسیاری از مواقع ممکن است‌عدم توجه به کارها یا نداشتن تمرکز برای انجام کاری به دلیل نداشتن یک برنامه ریزی مناسب باشد. در چنین شرایطی هرچقدر فعالیت‌های بیشتری برای انجام دادن داشته باشید، کلافه‌تر و سردرگم‌تر خواهید شد اما با یک برنامه ریزی مناسب می‌دانید که دقیقا در چه مواقعی باید به چه کارهایی رسیدگی کنید.
بنابراین می‌توان برنامه ریزی را روشی موثر برای افزایش تمرکز و توجه دانست که به زمان زیادی هم نیاز ندارد! اگر می‌خواهید وقت کمتری هنگام برنامه ریزی تلف کنید، در روتین خود زمان‌های مشخصی برای ایجاد برنامه روزانه، هفتگی یا ماهانه و بلند مدت خود بگذارید.
برای اینکه برنامه ریزی را برای خود جذاب‌تر کنید می‌توانید از پلنرهای زیبایی که در فروشگاه‌ها وجود دارند استفاده کنید یا اگر به دنبال روشی نوین، کم هزینه و قابل دسترس در همه‌جا هستید، یکی نرم افزارهایی که برای گوشی‌های هوشمند وجود دارند را نصب کنید.
اگرچه حتی یک برنامه ریزی عالی، بدون عمل به آن کامل نخواهد شد؛ و این دقیقا قسمت سخت ماجرا است. درک و پیشبینی آینده امری دشوار است اما باید به شکلی برنامه ریزی کنید که به انجام آن تحت هر شرایطی پایبند باشید. برای این کار می‌توانید از سیستم پاداش استفاده کنید تا انگیزه خود را افزایش دهید. همچنین حتما زمان‌های خالی‌ای در برنامه خود بگذارید تا کارهای عقب افتاده‌تان را انجام دهید!
اگرمی‌خواهید تمرکز خود را حفظ کرده و حتی تقویت کنید، بهتر است در هر مرحله یا زمانی از روز تنها مشغول انجام یک کار باشید! با وجود اینکه توانایی تمرکز بر روی موضوعات مختلف (multitasking) یک مزیت عالی به شمار می‌رود و حتی می‌تواند در مواقعی که به خلاقیت بیشتری نیاز دارید به شما کمک کند اما در صورت نیاز کار به تمرکز بالا، انجام همزمان امور می‌تواند باعث کاهش کیفیت کار، کاهش تمرکز و حواس پرتی شود. در نتیجه اگر قرار است کار مهمی انجام دهید، از مولتی‌تسک بودن دست بردارید و چک لیست‌هایی برای انجام کارها با نظم و ترتیب ایجاد کنید.
۵. سبک زندگی خود را تغییر دهید
پژوهش‌ها نشان دهنده‌ی مضر بودن روتین‌های تکراری، برای سلامت جسم و روح انسان هستند. اگر تمامی طول ماه را مشغول انجام یک کار باشید یا هر روز خود را همانند روز قبلی بگذارنید به مرور خسته خواهید شد.
به همین دلیل بهتر است برنامه‌ای که برای یک هفته یا ماه خود دارید همراه با تفریح‌های هیجان‌انگیز و متنوع باشد. علاوه بر این بهتر است زمان‌های استراحت خود را به صورت جمعی بگذرانید، تا حد امکان از کاری که درحال انجام آن بودید دور شوید و به معنی واقعی کلمه به ذهن خود استراحت بدهید.
برای مثال از بازی «اتاق فرار» برای ایجاد یک تجربه هیجان‌انگیز به صورت گروهی استفاده کنید و با حل رمز و رازهای آن ساعات خوشی را بگذرانید!
۶. از نوشیدنی‌ها استفاده کنید
برخلاف تبلیغات بسیاری که در جامعه مدرن برای نوشیدنی‌های انرژی‌زا همچون نوشابه‌ها، قهوه و… می‌شود، استفاده از این موارد تنها تاثیری کوتاه مدت دارند؛ و همانطور که یکباره انرژی شما را افزایش می‌دهند، پس از مدتی باعث کاهش انرژی بدن نیزمی‌شوند.
در بسیاری از مواقع ممکن است فکر کنید خسته شده‌اید یا گشنه هستید اما تنها چیزی که برای بازگشت به کار و افزایش تمرکز نیاز دارید نوشیدن یک لیوان آب می‌باشد.
اگر نوشیدن آب برای‌تان جذاب نیست می‌توانید از طعم دهنده‌های طبیعی و مفید همچون لیمو استفاده کنید یا از این نوشیدنی‌های طبیعی کمک بگیرید:
•لیموناد خانگی: با ترکیب آب، مرکبات مورد علاقه‌ی خود و نعنا یک نوشیدنی خانگی مفید تهیه کنید و در پایان نیز مقدار خیلی کمی عسل به آن اضافه کنید.
• آب میوه‌ها: از آب میوه‌ها و مخصوصا آب نارگیل استفاده کنید.
• انواع چای: اگرچه در ایران نوشیدن چای سیاه رواج بیشتری دارد، اما توصیه می‌شود از موارد مفیدتری همچون چای سبز یا چای زنجبیل نیز استفاده کنید.
۷. تمرین‌های ذهنی انجام دهید
اگرچه سیستم مغز همانند عضلات نیست که با تمرین‌های ورزشی قوی‌تر شود، اما با این حال راه و روش‌هایی برای آموزش مغز و بهبود تمرکز و توجه وجود دارد؛ خوشبختانه تمرین‌های مغزی بر خلاف تمرین‌های ورزشی به تجهیزات زیادی نیاز ندارند و می‌توانید با بازی کردن به تقویت آن بپردازید.
بازی‌های فکری برای تمامی سنین مفید هستند و در اشکال مختلفی (از پازل و جدول گرفته تا بازی‌های گرافیکی) وجود دارند که می‌توانند در کنار سرگرمی به بهبود ذهن و تمرکز نیز کمک کنند.
شمامی‌توانید بسیاری از این بازی‌ها را از اینترنت دانلود کرده، گروه‌های مختلفی تشکیل داده و به رقابت بپردازید یا حتی بازی‌های فکری را به دنیای واقعی انتقال دهید!
اتاق فرار مجموعه‌ای از معماها و رازهایی است که ذهن شما را به چالش کشیده و تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابرین با شرکت در این بازی می‌توانید مهارت‌های حل مسئله و تمرکز خود را افزایش دهید.
تجربه یک یا دوبار شرکت در اتاق فرار در هر ماه بسیار سرگرم کننده و منبع مناسبی برای آموزش ذهنیست که همچون برخی دیگر از موارد لیست، دارای تنوع و جذابیت‌های متمایزی است.
سخن پایانی
همانطور که متوجه شدید افزایش تمرکز و توجه در حقیقت کار چندان دشواری نمی باشد. اگرچه همین سادگی ممکن است در مواقعی باعث کم اهمیت شمردن موضوع شود؛ اما انجام این هفت فعالیت ساده در نهایت باعث افزایش تمرکز، بهره‌وری و قرار گیری شما در مسیر بهتری از جاده زندگی می‌شود.
